Η αρχή του εμφυλίου πολέμου
Κυριακή 13 Απρίλη 1975: στην χριστιανική συνοικία Αϊν-έλ-Ρεμανέχ, γίνεται η λειτουργία, αλλά πρόκειται κυρίως για #φαλαγγίτες πολιτοφύλακες που μοιάζουν να έχουν συγκεντρωθεί αυτό το πρωινό για να κάνουν το καθήκον τους σαν χριστιανοί. Είναι μάλιστα οπλισμένοι. Ο ηγέτης τους Πιέρ Τζεμαγιέλ παρευρίσκεται σ' αυτήν την τελετή καθώς επίσης και ο τέως πρόεδρος της Λιβανέζικης Δημοκρατίας, Καμίλ Σαμούν, ηγέτης του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόμματος. Η λειτουργία τέλειωσε κατά το μεσημέρι. Φαίνεται όμως πως οι ένοπλοι πολιτοφύλακες χρειάζεται να παραμείνουν στην εκκλησία. Στην αρχή του απογεύματος κατά την διέλευση λεωφορείου που μεταφέρει κατοίκους του παλαιστινιακού στρατοπέδου του #Ταρ_ελ_Ζάαταρ διασχίζει το #Αϊν-έλ-Ρεμανέχ. Πρόκειται για παλαιστίνιες οικογένειες που επιστρέφουν από μία συγκέντρωση που οργάνωσε στην Βηρυττό το #Μέτωπο_της_Άρνησης. Επιστρέφουν στο στρατόπεδο. Το λεωφορείο γίνεται κόσκινο από τις σφαίρες. 27 άτομα σκοτώνονται. Στο ραδιόφωνο αναγγέλεται ένα μικρό επεισόδιο "οφειλόμενο σε μια παρεξήγηση" ανάμεσα σε #παλαιστίνιους και #φαλαγγίτες, κατόπιν σε ένοπλα στοιχεία της χριστιανικής συνοικίας #Αϊν-έλ-Ρεμανέχ και της συνοικίας #Σιάχ.
Η απάντηση δεν περιορίζεται όμως στους παλαιστίνιους κατοίκους της Σιάχ -συνοικίας με πλεοψηφία από #σιίτες- που χωρίζεται από το Αϊν-έλ-Ρεμανέχ από ένα δρόμο μερικών μέτρων και που κινητοποιούνται γρήγορα μαζί με τους κατοίκους του πιο κοντινού στρατοπέδου #Σάμπρα και στην συνοικία Σιάχ. Γενικεύεται αμέσως για να αγκαλιάσει την δυτική περιοχή της Βηρυττού -μουσουλμανική περιοχή- κι άλλα παλαιστινιακά στρατόπεδα. Πυροβολισμοί ανταλλάσσονται σε αντίπαλες όσο και γειτονικές συνοικίες. Οδοφράγματα στήνονται παντού, τα όπλα εμφανίζονται από παντού. Την άλλη κιόλας μέρα, μια νέα μορφή επίθεσης κάνει την εμφάνιση της: ο δυναμιτισμός και οι ανατινάξεις καταστημάτων που ανήκουν σε φαλαγγίτες ή και αυτών που σοκάρουν με την πολυτέλεια τους. Οι οργανώσεις της παλαιστινιακής μεριάς ανοίγουν γραφεία σε διάφορες μουσουλμανικές συνοικίες προκαλώντας τον τρόμο. Οι παραδοσιακοί αστοί ηγέτες της μουσουλμανικής κοινότητας κινδυνεύουν να ξεπεραστούν από τα γεγονότα. Δεν μπορούν παρά να κριτικάρουν το #φαλαγγίτικο εγχείρημα, φοβούμενοι να ξεκοπούν από την εκλογική τους βάση και να απομονωθούν τελείως σε όφελος της #αριστεράς που συμμετέσχε, αυτή, ενεργητικά στην αντεπίθεση. Οι συγκρούσεις παίρνουν εξάλλου ήδη μια θρησκευτική απόχρωση. Η διάσταση βαθαίνει ανάμεσα στους χριστιανούς φαλαγγίτες απο την μία και στους παλαιστίνιους, τους μουσουλμάνους και την αριστερά από την άλλη. Η στάση που κρατάει η μουσουλμανική αστική τάξη συμβάλει κι αυτή στην διεύρυνση της θρησκευτικής διάστασης της σύγκρουσης.
Όσο για τους λιβανέζους, δεν φαίνονται να αντιλαμβάνονται πως ο πόλεμος αρχίζει. Στις περιοχές που δεν γίνονται μάχες, η καθημερινή ζωή συνεχίζεται όπως και πριν. Σε μερικές συνοικίες της Βηρυττού, όπως στην Χάμρα και στην Ραούσε, τα νυκτερινά κέντρα δεν κλείνουν πριν την αυγή. Οι κυρίες της υψηλής αστικής τάξης δεν αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τις ηλιόλουστες πλαζ. Ο πληθυσμός νομίζει πως οι συγκρούσεις θα τελειώσουν σύντομα όπως και οι προηγούμενες που διάνθισαν τα περασμένα χρόνια τις σχέσεις ανάμεσα στην παλαιστινιακή μεριά και το λιβανέζικο καθεστώς. Κανένας δεν αμφιβάλει για το επεισόδιο που θα κάνει να γυριστεί η σελίδα της κρίσης: ο αρχηγός της Οργάνωσης για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γιασσέρ Αραφάτ θα δηλώσει για μιά ακόμη φορά πως η Αντίσταση δεν επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις μιας αδελφής χώρας. Από τη μεριά του, ο Τζεμαγιέλ θα εμφανιστεί στην τηλεόραση και θα δηλώσει για νιοστή φορά τον σεβασμό του για την "έντιμη Αντίσταση" και για τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει η "ανέντιμη Αντίσταση" για το μέλλον της παλαιστινιακής υπόθεσης.
Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Ενώ μαίνονται οι μάχες ανάμεσα στην Σιάχ και την Αϊν-έλ-Ρεμανέχ, οι δύο #φαλαγγίτες μέλη της κυβέρνησης του #Ρασίντ_ελ_Σολχ προτείνουν την επιβολή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και την επέμβαση του στρατού για να επιβάλει την τάξη. Ο ελιγμός έρχεται από μακριά. Ο #Καμάλ_Τζουμπλάτ, ρεφορμιστής αστός και ηγέτης της αριστεράς απαιτεί την αποπομπή των φαλαγγιτών υπουργών, το μποϋκοτάρισμα σε εθνικό επίπεδο του κόμματος των #Kataeb -Lebanese Phalanges Party- και την δικαστική δίωξη των υπευθύνων της επίθεσης της 13ης του Απρίλη.
Οι φαλαγγίτες αιφνιδιασμένοι από την απήχηση της αντεπίθεσης κι ανίκανοι να επιβάλλουν την επέμβαση του στρατού, αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Η παύση του πυρός υπογράφεται. Το μήλο της έριδος γίνεται η παραίτηση του αρχηγού της κυβέρνησης που κατηγορείται από την #δεξιά για δειλία και για συμπάθειες προς την #αριστερά. Και θα αναγκαστεί πράγματι να παραιτηθεί μετά από την μισό-επίσημη αποκήρυξη του από τον #Φρανζιέ. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας εμφανίζεται όλο και περισσότερο σαν ηγέτης μιας πτέρυγας παρά σαν διαιτητής της σύγκρουσης.
Η χριστιανική δεξιά δεν κατέθεσε τα όπλα μετά από την αποτυχία της απριλιανής απόπειρας. Αντίθετα, επιφυλακτικότερη πλέον από την μαζική αντίδραση που δεν φανταζόταν την έκταση της, διαπίστωσε την ύπαρξη μιας πρόσθετης απόδειξης της επείγουσας ανάγκης ενός ισχυρού κράτους, που, εξουδετερώνοντας την παλαιστινιακή Αντίσταση και κτυπώντας το #κίνημα των λιβανέζικων μαζών, θα της απέτρεπε τον κίνδυνο να υποστεί μεσόχρονα τις πολιτικές συνέπειες της απριλιανής κρίσης.
(Σελίμ Ακαουί: Λίβανος - Ο εμφύλιος πόλεμος, μια μαρτυρία από τη Βηρυττό)
Η απάντηση δεν περιορίζεται όμως στους παλαιστίνιους κατοίκους της Σιάχ -συνοικίας με πλεοψηφία από #σιίτες- που χωρίζεται από το Αϊν-έλ-Ρεμανέχ από ένα δρόμο μερικών μέτρων και που κινητοποιούνται γρήγορα μαζί με τους κατοίκους του πιο κοντινού στρατοπέδου #Σάμπρα και στην συνοικία Σιάχ. Γενικεύεται αμέσως για να αγκαλιάσει την δυτική περιοχή της Βηρυττού -μουσουλμανική περιοχή- κι άλλα παλαιστινιακά στρατόπεδα. Πυροβολισμοί ανταλλάσσονται σε αντίπαλες όσο και γειτονικές συνοικίες. Οδοφράγματα στήνονται παντού, τα όπλα εμφανίζονται από παντού. Την άλλη κιόλας μέρα, μια νέα μορφή επίθεσης κάνει την εμφάνιση της: ο δυναμιτισμός και οι ανατινάξεις καταστημάτων που ανήκουν σε φαλαγγίτες ή και αυτών που σοκάρουν με την πολυτέλεια τους. Οι οργανώσεις της παλαιστινιακής μεριάς ανοίγουν γραφεία σε διάφορες μουσουλμανικές συνοικίες προκαλώντας τον τρόμο. Οι παραδοσιακοί αστοί ηγέτες της μουσουλμανικής κοινότητας κινδυνεύουν να ξεπεραστούν από τα γεγονότα. Δεν μπορούν παρά να κριτικάρουν το #φαλαγγίτικο εγχείρημα, φοβούμενοι να ξεκοπούν από την εκλογική τους βάση και να απομονωθούν τελείως σε όφελος της #αριστεράς που συμμετέσχε, αυτή, ενεργητικά στην αντεπίθεση. Οι συγκρούσεις παίρνουν εξάλλου ήδη μια θρησκευτική απόχρωση. Η διάσταση βαθαίνει ανάμεσα στους χριστιανούς φαλαγγίτες απο την μία και στους παλαιστίνιους, τους μουσουλμάνους και την αριστερά από την άλλη. Η στάση που κρατάει η μουσουλμανική αστική τάξη συμβάλει κι αυτή στην διεύρυνση της θρησκευτικής διάστασης της σύγκρουσης.
Όσο για τους λιβανέζους, δεν φαίνονται να αντιλαμβάνονται πως ο πόλεμος αρχίζει. Στις περιοχές που δεν γίνονται μάχες, η καθημερινή ζωή συνεχίζεται όπως και πριν. Σε μερικές συνοικίες της Βηρυττού, όπως στην Χάμρα και στην Ραούσε, τα νυκτερινά κέντρα δεν κλείνουν πριν την αυγή. Οι κυρίες της υψηλής αστικής τάξης δεν αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τις ηλιόλουστες πλαζ. Ο πληθυσμός νομίζει πως οι συγκρούσεις θα τελειώσουν σύντομα όπως και οι προηγούμενες που διάνθισαν τα περασμένα χρόνια τις σχέσεις ανάμεσα στην παλαιστινιακή μεριά και το λιβανέζικο καθεστώς. Κανένας δεν αμφιβάλει για το επεισόδιο που θα κάνει να γυριστεί η σελίδα της κρίσης: ο αρχηγός της Οργάνωσης για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γιασσέρ Αραφάτ θα δηλώσει για μιά ακόμη φορά πως η Αντίσταση δεν επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις μιας αδελφής χώρας. Από τη μεριά του, ο Τζεμαγιέλ θα εμφανιστεί στην τηλεόραση και θα δηλώσει για νιοστή φορά τον σεβασμό του για την "έντιμη Αντίσταση" και για τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει η "ανέντιμη Αντίσταση" για το μέλλον της παλαιστινιακής υπόθεσης.
Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Ενώ μαίνονται οι μάχες ανάμεσα στην Σιάχ και την Αϊν-έλ-Ρεμανέχ, οι δύο #φαλαγγίτες μέλη της κυβέρνησης του #Ρασίντ_ελ_Σολχ προτείνουν την επιβολή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και την επέμβαση του στρατού για να επιβάλει την τάξη. Ο ελιγμός έρχεται από μακριά. Ο #Καμάλ_Τζουμπλάτ, ρεφορμιστής αστός και ηγέτης της αριστεράς απαιτεί την αποπομπή των φαλαγγιτών υπουργών, το μποϋκοτάρισμα σε εθνικό επίπεδο του κόμματος των #Kataeb -Lebanese Phalanges Party- και την δικαστική δίωξη των υπευθύνων της επίθεσης της 13ης του Απρίλη.Οι φαλαγγίτες αιφνιδιασμένοι από την απήχηση της αντεπίθεσης κι ανίκανοι να επιβάλλουν την επέμβαση του στρατού, αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Η παύση του πυρός υπογράφεται. Το μήλο της έριδος γίνεται η παραίτηση του αρχηγού της κυβέρνησης που κατηγορείται από την #δεξιά για δειλία και για συμπάθειες προς την #αριστερά. Και θα αναγκαστεί πράγματι να παραιτηθεί μετά από την μισό-επίσημη αποκήρυξη του από τον #Φρανζιέ. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας εμφανίζεται όλο και περισσότερο σαν ηγέτης μιας πτέρυγας παρά σαν διαιτητής της σύγκρουσης.
Η χριστιανική δεξιά δεν κατέθεσε τα όπλα μετά από την αποτυχία της απριλιανής απόπειρας. Αντίθετα, επιφυλακτικότερη πλέον από την μαζική αντίδραση που δεν φανταζόταν την έκταση της, διαπίστωσε την ύπαρξη μιας πρόσθετης απόδειξης της επείγουσας ανάγκης ενός ισχυρού κράτους, που, εξουδετερώνοντας την παλαιστινιακή Αντίσταση και κτυπώντας το #κίνημα των λιβανέζικων μαζών, θα της απέτρεπε τον κίνδυνο να υποστεί μεσόχρονα τις πολιτικές συνέπειες της απριλιανής κρίσης.
(Σελίμ Ακαουί: Λίβανος - Ο εμφύλιος πόλεμος, μια μαρτυρία από τη Βηρυττό)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου